भव्य हिमालय तुमचाअमुचा, केवळ माझा सह्यकडा
गौरीशंकर उभ्या जगाचा, मनांत पूजिन रायगडा
तुमच्याअमुच्या गंगायमुना, केवळ माझी भिवरथडी
प्यार मला हे कभिन्न कातळ, प्यार मला छाती निधडी
मधुगुंजन लखलाभ तुम्हांला, बोल रांगडा प्यार मला
ख्रिस्त बुद्ध विश्वाचे शास्ते, तुकयाचा आधार मला
धिक तुमचे स्वर्गहि साती
इथली चुंबिन मी माती
या मातीचे कण लोहाचे, तृणपात्यांना खड्गकळा
कृष्णेच्या पाण्यातुन अजुनी वाहतसे लाव्हा सगळा
कबीर माझा, तुलसी माझा, ज्ञानेश्वर परि माझाच
जयदेवाचा जय बोला परि माझा नाम्याचा नाच
जनीं जनार्दन बघणारा तो "एका" हृदयी एकवटे
जनाबाईच्या ओवीमध्ये माझी मजला खूण पटे
इंद्रायणिच्या डोहामधली गाथा ओली ती ओली
ती माझी मी तिचाच ऐशी; जवळिक कायमची झाली
भक्तीचा मेळा दाटे
चोख्याची पैरण फाटे
निर्गुण मानवतेची पूजा करणारे करू देत भले
माझ्यासाठी भीमाकाठीं भावभक्तिची पेठ खुले
रामायण तर तुमचेंमाझे भारत भारतवर्षाचें
छत्रपतींची वीरकहाणी निधान माझ्या हर्षाचें
रजपुतांची विक्रमगाथा तुमच्यापरि मजला रुचते
हृदयाच्या हृदयात; परंतू बाजी बाजीची सुचते
अभिमन्यूचा अवतारच तो होता माझा जनकोजी
दत्ताजीचे शेवटचे ते शब्द अजुनि हृदयामाजीं
बच जायें तो और लढें
पाउल राहिल सदा पुढे
तुम्हांस तुमचें रुसवेफुगवे घ्या सगळा नाजुक नखरा
माझ्यासाठी; राहील गाठीं; मरहट्याचा हट्ट खरा
तुमचें माझें ख्याल तराणे, दोघेही ऐकू गझलां
होनाजीची सोनलावणी वेड लावते; परि मजला
मृदुंग मोठा सुमधुर बोले, मंजुळ वीणा अन मुरली
थाप डफाची कडकडतां परि बाही माझी फुरफुरली
कडाडणारा बोल खडा जो दरी-दरीमधुनी घुमला
उघडुनि माझ्या हृदयकवाडा तोच पवाडा दुमदुमला
तटातटा तुटती बंद
भिंवईवर चढते धुंद
औट हात देहात अचानक वादळ घुसमटुनी जातें
उचंबळे हृदयात पुन्हा तें इतिहासाशी दृढ नातें
कळे मला काळाचे पाउल दृत वेगानें पुढति पडे
कळे मला क्षितिजाचे वर्तुळ क्षणोक्षणीं अधिकचि उघडे
दहा दिशांचे तट कोसळले, ध्रुव दोन्ही आले जवळी
मीही माझें बाहू पसरुन अवघ्या विश्वातें कवळी
विशाल दारें माझ्या घरची, खुशाल हीं राहोत खुली
मज गरीबाची कांबळवाकळ सकलांसाठी आंथरली
मात्र भाबडया हृदयांत
तेवत आहे जी ज्योत
ती विझवाया पहाल कोणी मुक्त करुनि झंझावात
कोटि कोटि छात्यांचा येथे कोट उभारू निमिषांत
— वसंत बापट (सेतू, १९५७)
(Compiled by - Mr. Unmesh, Mumbai and Corrected by - Mr. Shriniwas Kelkar, Pune)गौरीशंकर उभ्या जगाचा, मनांत पूजिन रायगडा
तुमच्याअमुच्या गंगायमुना, केवळ माझी भिवरथडी
प्यार मला हे कभिन्न कातळ, प्यार मला छाती निधडी
मधुगुंजन लखलाभ तुम्हांला, बोल रांगडा प्यार मला
ख्रिस्त बुद्ध विश्वाचे शास्ते, तुकयाचा आधार मला
धिक तुमचे स्वर्गहि साती
इथली चुंबिन मी माती
या मातीचे कण लोहाचे, तृणपात्यांना खड्गकळा
कृष्णेच्या पाण्यातुन अजुनी वाहतसे लाव्हा सगळा
कबीर माझा, तुलसी माझा, ज्ञानेश्वर परि माझाच
जयदेवाचा जय बोला परि माझा नाम्याचा नाच
जनीं जनार्दन बघणारा तो "एका" हृदयी एकवटे
जनाबाईच्या ओवीमध्ये माझी मजला खूण पटे
इंद्रायणिच्या डोहामधली गाथा ओली ती ओली
ती माझी मी तिचाच ऐशी; जवळिक कायमची झाली
भक्तीचा मेळा दाटे
चोख्याची पैरण फाटे
निर्गुण मानवतेची पूजा करणारे करू देत भले
माझ्यासाठी भीमाकाठीं भावभक्तिची पेठ खुले
रामायण तर तुमचेंमाझे भारत भारतवर्षाचें
छत्रपतींची वीरकहाणी निधान माझ्या हर्षाचें
रजपुतांची विक्रमगाथा तुमच्यापरि मजला रुचते
हृदयाच्या हृदयात; परंतू बाजी बाजीची सुचते
अभिमन्यूचा अवतारच तो होता माझा जनकोजी
दत्ताजीचे शेवटचे ते शब्द अजुनि हृदयामाजीं
बच जायें तो और लढें
पाउल राहिल सदा पुढे
तुम्हांस तुमचें रुसवेफुगवे घ्या सगळा नाजुक नखरा
माझ्यासाठी; राहील गाठीं; मरहट्याचा हट्ट खरा
तुमचें माझें ख्याल तराणे, दोघेही ऐकू गझलां
होनाजीची सोनलावणी वेड लावते; परि मजला
मृदुंग मोठा सुमधुर बोले, मंजुळ वीणा अन मुरली
थाप डफाची कडकडतां परि बाही माझी फुरफुरली
कडाडणारा बोल खडा जो दरी-दरीमधुनी घुमला
उघडुनि माझ्या हृदयकवाडा तोच पवाडा दुमदुमला
तटातटा तुटती बंद
भिंवईवर चढते धुंद
औट हात देहात अचानक वादळ घुसमटुनी जातें
उचंबळे हृदयात पुन्हा तें इतिहासाशी दृढ नातें
कळे मला काळाचे पाउल दृत वेगानें पुढति पडे
कळे मला क्षितिजाचे वर्तुळ क्षणोक्षणीं अधिकचि उघडे
दहा दिशांचे तट कोसळले, ध्रुव दोन्ही आले जवळी
मीही माझें बाहू पसरुन अवघ्या विश्वातें कवळी
विशाल दारें माझ्या घरची, खुशाल हीं राहोत खुली
मज गरीबाची कांबळवाकळ सकलांसाठी आंथरली
मात्र भाबडया हृदयांत
तेवत आहे जी ज्योत
ती विझवाया पहाल कोणी मुक्त करुनि झंझावात
कोटि कोटि छात्यांचा येथे कोट उभारू निमिषांत
— वसंत बापट (सेतू, १९५७)
13 comments:
Unmesh said...
वसंत बापटांची एक कविता आपल्या संग्रहासाठी टंकित करून पाठवत आहे. बालभारतीत होती का ते आठवत नाही परंतु १०वी ११वित कधीतरी होती आम्हाला होती एवढे नक्की आठवते.
-Unmesh
उन्मेषजी,
बापटांची "सह्यकडा" कविता पाठवल्याबद्दल अत्यंत आभारी आहे.
I think this is one of the best Marathi poems ever. I keep returning to it every few months, or years. I call it "An Ode to Provincialism". Provincialism is almost always thought of as a negative trait, but Bapat has illuminated its human, humanistic qualities so incredibly beautifully!
"Even as I reach out to the global, I can only do it through my local core."
And THIS provincialism isn't small-minded; it is expansive; it is how we ALL in fact step toward the universal.
(I apologize for not taking the time to translate my thoughts into Marathi!)
Ajit,
Thank you for your message.
Namaskar. Vasant Bapataanchi 'Sahykada' hi kavita abhyasala kadhi hoti ki nahi, te aathavat naahi. Pan eka kavisamelanat eka marathichyaa shikshakaani ti aikvali hoti. Purn kavita aaj vachaayala milali. Dhanyavad.
(Avadhoot Kulkarni)
Thanks Avadhutji.
Hi kavita aamhala bahutek aathvila hoti.Mazya aavdtya kavitanpaiki ek.Ajunhi mala to path hoti.Fakta ek ledge meet aathwat navte. Te aaj milale.Manapasun dhanyawad.
Thanks Nandita for visiting the blog and writing the comment.
Khup mast
Shriniwas Kelkar said...
September 7, 2017
आपल्या 'बालभारती मधील आठवणीतील कविता आत्ताच हाती लागल्या. मला भावणाऱ्या अनेक कविता त्यात असल्याने आपला ब्लॉग आवडला.
'भव्य हिमालय' ही अशीच एक माझी लाडकी आणि ती वाचताना काही गोष्टी खटकल्या. आपल्यावर टीका करण्याचा उद्देश नसून आपला उपक्रम ज्यास्तीत ज्यास्त परिपूर्ण व्हावा ह्या साठीच हे लिहीत आहे.
१. पहिल्या कडव्यात 'तृणपात्यांना 'शब्द आहे तो 'त्रुणपात्यांना' असा लिहिला आहे.
२. तिसऱ्या कडव्यात माझ्या साठी राहील गाठी 'मराठ्याचा' हट्ट खरा असे लिहिले आहे. मुळात ते 'मरहट्ट्याचा' असे आहे असे वाटते
३. पाचव्या कडव्यात 'दृत' हवे द्रुत नव्हे.
- श्रीनिवास केळकर
कौतुकास्पद
अभिमास्पदा..!सुंदर रचना..!
अनमोल ठेवा जतन.
Post a Comment