जिऊ

नमुनेदार धनाजी धनीण त्याची बघोनि राजाऊ
ज्याला त्याला वाटे, क्षणभरि त्यांच्याकडे चला जाऊं.

तीं एकजीव दोघें असुनि असे त्यांस दूसरा जीव,
कन्या 'जिऊ' म्हणोनी; तत्प्रेमालय-रसाल राजीव !

गोधूमवर्ण तीचा हरणाच्या पाडसापरी डोळे,
स्नेहाळ वदन नामी, प्रसन्न विधुबिंब जेविं वाटोळे.

तो केशपाश काळा, भाळावरि लांब आडवें कुंकू,
जणुं म्हणति शब्द तीचे आम्ही कोकिलरवासही जिंकू.

घेती पाटिल साड्या हौसेच्या रेशमी किनारीच्या,
ऐनेदार खडीच्या झळकति चोळ्या तया कुमारीच्या.

साधींच कंकणें तीं, कदा तदाकार नागमोडीचे,
शोभति शुद्ध रुप्याचे तयांवरिल गोल गोठ जोडीचे.

येतां सुदिन सणाचा पुतळ्यांची माळ ती गळां घाली;
तेव्हां शृंगाराच्या माहित नव्हत्या नव्या तऱ्हां, चाली.

जाई आईसंगें मळ्यांत किंवा खळ्यांत ही कन्या
साधी निसर्गसुंदर दिसे तदा देवता जणों वन्या !

अपवादास्पद जितकी रूपवती गुणवतीहि ती तितकी,
बहुधा गुणरूपांचें व्यस्तचि दिसतें प्रमाण मूर्तिंत कीं !

कांतीव सूत ऐशा येत तिला शेवया वळायाला—
ह्या फेण्या ! म्हणुनि तिच्या लोकभ्रम कुराड्यांवरी झाला.

लावोनि गुळवणी वा पुरण करी सार ती मजेदार;
ऐसें कीं तें सेवुनि हुशार व्हावा मनुष्य बेजार.

गुलगुलित मलमलीपरि करी झराझर कशा पुरणपोळ्या,
काढुनि सुंदर कशिदा तिनें शिवाव्याहि रेखिल्या चोळ्या

ती निंदणी, खुरपणी, जाणे बारीक काम शेतीचें,
केवळ राजाऊचें वळण जसें उतरलें तसें तीचें.


— चंद्रशेखर (चंद्रशेखर शिवराम गोऱ्हे)

टीप : पाठ्यपुस्तकात पहिली दोन कडवी समाविष्ट नाहीत.