विपन्नावस्थेस पावलेल्या चारुदत्ताचे उद्गगार

[ गीति ]

दारिद्र्य मरण यांतुनि मरण बरें, बा, दरिद्रता खोटी;
मरणांत दुःख थोडें, दारिद्र्यात व्यथा असे मोठी ।।१।।

[ वंशस्थ ]

भोगूनि दुःखें सुख शोभतें जनीं,
धनांधकारांत दिवा जसा वनीं.
सुखापुढें होय दरिद्रता नरा,
असोनि देहीं मृततुल्य तो खरा ! ।।२।।

[ वसंततिलका ]

माझें मलाच घर तापद फार झालें,
क्षीणार्थ जाणुनि जनीं गृह वर्ज्य केलें.
गेला सुकोनिमद काल -वशेंचि ज्याचा,
जातात भृंग कट सोडुनि त्या गजाचा. ।। ३।।

नाहीं खरें विभवनाशज दुःख मातें;
दैवानुसार मिळतें धन, आणि जातें.
हें दुःख फार, मज नष्ट धनास सारे,
झालेच मित्रपण सोडुनि पाठमोरे! ।।४।।

[ शार्दूलविक्रीडित ]

चिंतेचें घर हेंच वैर दुसरें लोकांत होतें सदा,
निंदा मित्र-जनांत, कारण निज-द्वेषास हें सर्वदा,
जाया बुद्धि वनास देइ सहसा, जाया सदा लाजवी,
शोकाग्नी हृदयस्थ हा, परि तनू जाळी न, संतापवी ! ।।५।।

निर्द्रव्या पुरुषा न बंधुजनही संबोधिले मानिती,
त्याचे जे प्रिय-मित्र तेहि फिरती, आपत्तिही वाढती,
जातें सत्व लयास, शीलविधुची कांति क्षया पावती,
जें केलें बहु पापकर्म इतरीं, तें त्याकडे लाविती !।।६।।

त्याची संगत कोणिही न करिती, त्या मान कोठें नसे,
जातां तो धनिच्या घरा सुवचनें त्याला न कोणी पुसे;
थोरांपासुनि दूर दूर फिरतो लाजून वस्त्राविणें,
वाटे निर्धनता महा नरक हा, हा धिक तयाचें जिणें ! ।।७।।



— परशुरामतात्या गोडबोले