A NON-PROFIT

A NON-PROFIT, NON-COMMERCIAL PUBLIC SERVICE INITIATIVE BY SURESH SHIRODKAR

रम्य ते बालपण!

'श्रावण मासि हर्ष मानसी' म्हणत रिमझिम पावसात चिंब भिजलेले ते दिवस किंवा 'आनंदी आनंद गडे' म्हणत नाचत-बागडत मारलेल्या उड्या; 'पावसाच्या धारा येती झरझरा' म्हणत पाण्यात सोडलेल्या कागदी बोटी; 'छान किती दिसते.. फुलपाखरू' गुणगुणत बागेत बागडलेले ते क्षण. प्रिय अमुचा एक महाराष्ट्र देश' किंवा 'आमुचे.. चढवू गगनी निशाण' म्हणत पंधरा ऑगष्टच्या प्रभातफेरीत भरपावसात भिजत दिलेल्या घोषणा; 'लाडकी बाहुली होती माझी एक' म्हणत खेळलेले भातुकलीचे खेळ.. रम्य ते बालपण आणि रम्य ते शालेय जीवन! वयं पुढे पुढे सरकत गेले तसे बालपण निघून गेलं. पण व्यक्ती वयाने किंवा कर्तृत्वाने कितीही मोठी झाली तरी प्रत्येकाच्या अंतःकरणात कुमार वयात शिकलेले धडे आणि कवितांसाठी एक छोटासा कोपरा राखून ठेवलेला असतो. कुमार वयात शिकलेले धडे आणि विशेषत: कविता यांचा बालमनावर उमटलेला विलोभनीय ठसा जीवनात कधीच पुसला जात नाही. शालेय अभ्यासक्रमातल्या कविता आजही विसरता येत नाहीत. किंबहूना, अगदी बालपणापासून त्या कविता कुठेतरी खोलवर आपल्या मनात घर करून बसलेल्या असतात. शालेय जीवनात शिकत असताना ज्या शिक्षकांनी अशा कविता आपल्या हृदयावर बिंबविल्या त्या गुरुजनांचे ॠण कसं व्यक्त करावं हे कळत नाही.

साधारणत: १९४० सालापासून अगदी अलीकडच्या शालेय अभ्यासक्रमातल्या म्हणजेच जवळजवळ तीन पिढ्यांनी अभ्यासलेल्या काही निवडक कविता इथे संग्रहीत करून त्या गुरुजनांना आणि सर्व मान्यवर कविंना हा मानाचा मुजरा...!!

सुचना:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
महत्त्वाची सुचना: ह्या ब्लॉगवरील प्रकाशित सर्व कविता बालभारती, युवकभारती, कुमारभारती या पाठ्यपुस्तकातील आणि १९७१-७२ पुर्वीच्या शालेय स्तरावरील क्रमिक पुस्तकातील असून, माझ्याकडून त्या कवितांचा कोणताही व्यवहारी वापर होत नाही. ह्या सर्व कविता वेगवेगळ्या माध्यमांतून संकलित करून आंतरजालावर केवळ हा एक संग्रह बनवलेला आहे. या सर्व कवितांचे हक्क महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, माध्यमिक व उच्य माध्यमिक शिक्षण मंडळ, संबंधित कवी किंवा त्यांच्या वारसदारांकडे सुरक्षित असून कोणत्याहि प्रकारे कॉपीराईट भंग करण्याचा अथवा कोणाच्या भावना दुखवण्याचा उद्देश नाही. केवळ मराठी काव्य-रसिक, वाचक आणि अभ्यासक यांना शालेय अभ्यासक्रमातील अनमोल कवितांचा खजिना आंतरजालावर एकत्र उपलब्ध करून देण्याचा हा एक प्रांजळ प्रयत्न आहे.

येथील कवितांच्या प्रकाशनाबद्दल संबंधितांना काही आक्षेप असल्यास किंवा कॉपीराईट हक्क भंग होत असल्यास त्या काढून टाकल्या जातील. प्रत्येक कवितेच्या खाली कवींची नावे दिली असून नजरचुकीने एखादे नाव राहिले असल्यास किंवा चुकीचे नाव दिलेले असल्यास कृपया लक्षात आणुन द्यावे ही विनंती.

ह्या ब्लॉगवरील कविता कॉपी पेस्ट (Copy & Paste) करता येणार नाहीत याची काळजी घेण्यात आली आहे. तुम्ही या उत्तमोत्तम कविता वाचाव्यात, त्यांचा आनंद घ्यावा याचसाठी आंतरजालावर उपलब्ध करुन दिल्या आहेत. आपणांस या कविता विनासायास एकाचठिकाणी उपलब्ध करून देण्यासाठी संग्राहकाने घेतलेले कष्ट, वेळ आणि श्रम याची बूज राखणे अपेक्षित आहे. कॉपी पेस्टचा अंगवळणी पडलेला शॉर्टकट चोखाळण्यापेक्षा ब्लॉगच्या लिंकचा उपयोग करावा असे संग्राहकाला वाटते. एखादी कविता तुमच्या संग्रही असावी असं वाटलं तर ती लिहून काढा, अथवा, तुमचा इ-मेल आयडी आम्हाला कळवल्यास आपल्याला हवी असलेली कविता मेलवरून जरुर पाठवू.

कृपया ह्या ब्लॉगवरील साहित्याचा कुणीही व्यवहारी वापर करू नये हि विनंती. सर्व वाचकांनी याची नोंद घ्यावी.

ब्लॉगला भेट दिल्याबद्दल धन्यवाद !

- सुरेश शिरोडकर (संग्राहक)
balbharati.suresh@gmail.com
skarsuresh@gmail.com
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

10 August 2016

पलीकडे ओढ्यावर (माझे घर)

पलीकडे ओढ्यावर
माझे गाव ते सुंदर,
झाडाझुडपांत आहे
लपलेल्रे माझे घर

माझ्या गावातून जाते
चिमुकली हीच वाट,
मला ओढुनिया नेते
माझ्या घराशी ही थेट

पिंपळाच्या झाडाखाली
लहानसे माझे घर,
तुळशीचे वृंदावन
चिरेबंदी ओट्यावर

माझी आई तेथे दारी
माझ्या भावंडांचा मेळा,
घरी गेल्यावर होतो
माझ्या भोवताली गोळा

कमा येते, चंदू येत ो
'भाऊ आला' म्हणत,
मिठी मग सोडवीतो
हातावर खाऊ देत.



— गणेश कुडे

संकल्पना : कु. भक्ती परब, मुंबई

18 comments:

Unknown said...

Ya kavita var ganne ka nahhe maji aai mala he kavita gannee sarkhi boliache n mala far avadty . Me majya mulana pan he kavita gaun dakavty tyana pan avadty. Song banavle paheje

krishna Phad said...

बालपणी च्या त्या कोवळ्या मनात साठलेल्या काल्पनिक डोंगरदऱ्यांच्या कुशीत नदीपात्रावर वसलेल्या सुंदर गावाची आठवण झाली. मन क्षणभर भरून आले.हि कविता सादर केल्यामुळे आपले धन्यवाद.

Unknown said...

Old is gold ...hi Kavita aajunhi aaikli ki lahan shalet baslya sarkh vattey ..lahan zala sarkh vattey 😘😘

Unknown said...

Owsome memories

Unknown said...

Kuthey tari dusrya vishwat gheun jaatey he kavita mala hya kavite chey book madhe chaplele chitra aaj he dolya samor ubhe rahtey....

Unknown said...

Nice कविता, मला 2001 ते 2011 परेंत ची सर्व म्हणजे 1 ली ते 10 वि अभ्यासक्रम ची पुस्तके हवीत.

Kiran Sharma said...

I remember this poem from my childhood, I learnt this in Marathi class it was my third language



Unknown said...

Bilkul sahi kaha aapne,mujhe bhi aisa hi feel hota hai ye kavita padh kar

Unknown said...

मि आज तीस वर्षांचा आहे पण हि कविता कोन जाने ह्रदयात आज परयंत जीवंत आहे, मला पहिले च कडव आठवनीत होत,, आज पु्र्ण कविता वाचता आली

Unknown said...

Hi kavita maza mulga tisari madhe asatana mazya kade gheun aala mala mhanala dady ye poem muze yad karke shool mai sunana hi , muze yad nahi ho rahi . Mag me tl kavita vachli, mala ti jam aavadali , me tila chhal lavli v mulala aikavale tyala ti paat zali , v aaj 20 varshe ulatali aahet , hi kavita mazya jivnacha bhag zali aahe . Mi hi kavita sandhi milel tithe manto . Gaun mhato . 20/25 vela karyakramat mhatale asel . Sarvana aawadate . Mala ani mazya mulachya chi anun lakshat aahe . Ethe anyachi suvidha nahi nahitar gaun dakhavali asati . Mast kavita.

Unknown said...

Meri bachpan ki yaade

गणेश लताबाई शिवाजी जाधव said...

खूप छान वाटलं आज ही कविता वाचून

Unknown said...

माझ्या हृदयात असलेल्या या आठवणीने मन आनंदाने भाराऊन गेलं

Unknown said...

It reminds me of the town where I was born and spend my childhood in.... lovely memories

Unknown said...

Hi kavita yevdhi god ahe man bharun yeta ani junya soneri athvani jagya hotat ani hi kavita mazi avdati god sundar ahe.

Unknown said...

Mala hi Kavita 6th la hoti mala ti aaj pan path aahe, te divas aathavile anand zala

Dream said...

Thank you for sharing this. I was searching this poem since long. I just remembered the line of it. It's so good to know full wordings now. It was there in our syllabus when I was in 5th STD i.e. 35 years back.

अरुण रावसाहेब मोरे said...

माझे वय ४८ आहे माझी आई अजूनही हि कविता नचुकता बोलते