दीपज्योतीस

सोन्याची तनु जाळितेसे अपुली पाषाणमूर्तींपुढें,
मुग्धे ! तें वद कोण पुण्य तुझिया हातास तेणें चढे ?
सारें विश्व बुडे तमांत तिकडे भांबावुनी बापुडें,
गे ! निष्कंप, तुला परंतु इकडे, ही ध्यान-मुद्रा जडे. ll १ ll

घ्याया कोंडुनि, मंदिरांत जगदुद्यानीं न तूं जन्मली,
वायां नासुनि जावया उगवली बागेंत चांफेकळी !
व्हाव्या वर्धित वस्तु ज्यांत वसतें सौंदर्य अत्युत्कट,
इच्छा केवळ कीं ! न वस्तुसह तें पावो जगीं शेवट. ll २ ll

प्रत्यंगीं अवघ्या प्रकर्षभर ये ज्यांच्या पुरा मोडुन
त्यांच्या पूर्णपणास सुस्थिरपणा येथें न अर्धक्षण;
पूर्णोस्थापनकाल तोच पतनप्रारंभही होतसे,
ऐसा निष्ठुर कायदा — सकल या सृष्टीस शासीतसे ! ll ३ ll

येथें नूतनजीर्ण, रूप अथवा विद्रूप, निचोत्तम,
न्यायान्याय, अनीतिनीति, विषयीं संभोग का संयम;
जातीं हीं भरडोनि एक घरटीं, एकत्र आक्रंदत,
आशा भीतिवशा म्हणूनिच मृषा स्वर्ग स्त्रजी शाश्वत. ll ४ ll

हें वैषम्य असह्य 'होतसमयीं' स्थापावया साम्यता,
तेजोवंत यदा यदा त्यजुनि ती प्रेतोपमा स्तब्धता;
अन्यायप्रतिकारकार्य करिती नाना प्रकारांतरें,
दारीं बंड ! घरांत बंड ! अवघें ब्रह्मांड बंडें भरे ! ll ५ ll

हें लोकोत्तर रूप, तेज तुजला आहे निसर्गें दिलें,
कीं तूं अन्य तशींच निर्मुनि जगा द्यावींस कांहीं फलें;
दानें दे न कुणा निसर्ग ! धन तो व्याजें तुम्हां देतसे,
तें त्यांचें ऋण टाक फेडुनि गडे ! राजीखुशीनें कसें ! ll ६ ll

होतां वेल रसप्रसन्न फुटुनी येतो फुलोरा तिला,
ती आत्मप्रतिमांस निर्मुनि हंसे संहारकालानला;
'वाढा आणि जगा' निसर्ग म्हणतो सृष्टीस भूतात्मिका,
डोळ्यांनीं उघ​ड्या पहात असतां होशी गुन्हेगार कां ? ll ७ ll


— बी