वारूळ

वारूळ वारूळ	मुंग्यांचें वारूळ
कृमी-कीटकांनी	बांधिलें देऊळ
मृत्तिकेचे कण	एकेक घेऊन
स्वतंत्र, दुर्गम	बांधिलें भुवन
तुफान वाऱ्याला	ऊन पावसाला
द्यावया आव्हान	बांधिलें कष्टून.
आणि कण कण	जमविलें अन्न
कष्टाळू भंगूर	क्षणायू जीवन
परंतु जीवांनो,	तुम्ही वारुळांत
जीवनाचें सुख	आहांत भोगीत.
असेल लाभत	मायेचा उबारा
आणिक संकटी	मित्रांचा निवारा
स्वातंत्र्याचे वारे	तुम्ही सेवणारे
तुम्हां कोण म्हणे	दुर्बळ बिचारे !
तुमच्या मनाचे	तुम्ही मुखत्यार
वारुळांत तुम्ही	स्वत:च ईश्वर
वारुळांत नसे	शत्रूंना प्रवेश
सत्कारार्थ त्यांच्या	लक्षावधी दंश.
परी कधीं येतां	सर्पाचें संकट
दुर्बळांना येई	सामर्थ्य अफाट !
कोट्यावधी जीव	पडती तुटून
लक्षावधी जीव	जाती चिरडून.
स्वातंत्र्याचें अंगी	संचरोनी वारें
हटविती अंती	सर्पांना माघारे

— श्रीकृष्ण पोवळे

संकल्पना : श्रीमती वनमाला पाटील, जालना

कृतज्ञता

पोर खाटेवर मृत्युच्याच दारा
कुणा गरिबाचा तळमळे बिचारा;
दूर आई राहिली कोकणात,
सेविकेचा आधार एक हात !

ताप त्याने भरताच तडफडावे;
पाखराने एकले फडफडावे
ह़ळू गोंजारी सेविका दयाळू;
डाक्तराचे वच शांतवी कृपाळू.

कधी त्याने घ्यावे न मुळी अन्न,
कुठे डोळे लावून बसे खिन्न;
आणि डाक्तर येतांच गोंजराया
हाय ! लागे तो घळघळा रडाया !

एक दिन तो व्याकूळ फार झाला
आणि त्याने पुसिले डाक्टराला -
"अतां दादा, मरणार काय मी हो ?"
तोंच लागे अश्रुची धार वाहो !

हृदय हेलुनी डोळ्यात उभे पाणी,
तरी डाक्तरची वदे करुण वाणी;
दोन गोष्टी सांगून धीर देई
पुन्हा गोंजारुन शांतवून जाई.

रात्र अंधारी माजली भयाण
सोसवेना जीवास अतां ताण
हळूच बोलावी बाळ डाक्तराला
तोहि धर्मात्मा धांवुनीच आला

अतां बाळाला टोचणार, तोच
वदे वासुन पांखरू दीन चोंच -
"नको आता ! उपकार फार झाले !
तुम्ही मजला किती...गोड...वागविले !

भीत... दादा... मरणास... मुळी... नाही !
तू...म्ही...आई...!!" बोलला पुढे नाही !
झणी डोळे फिरविले बालकाने
आणि पुशिली लोचनी डाक्तराने.


— शंकर केशव कानेटकर (कवी गिरिश)

संकल्पना : श्री किरण भावसार, वडांगळी, सिन्नर