बापा रे !

बापा रे ! गरीबी भरते या देशात नजरेत
आहे तिला अजूनही स्वतंत्र अस्तित्व रचनेत,
तिचा दिसतो मुक्त अविष्कार
फिरते ती मंद
पाउलं टाकीत या वसाहतीतून.
सारेच येथील आहेत बुडालेले
तिच्या कृपावंत बधीर अंगघोळ साऊल्यांतून !

तिच्या गूढ मेहेरनजरेने
आहे येथे सार्‍यांनाच पांगळं केलेलं.
समोरच्या पहाडातील रानझुडुपासारखं,
आहे सार्‍यांचंच जीवन वाळलेलं.
तुटलेल्या पाण्याच्या प्रवाहात
उभी राहावीत फांद्यांची सरळ बोटं
निळ्या आकाशात
गावीत नक्षत्रांना ऎकू येतील अशी
व्यथेच्या प्रवाहातून वाहत येणारी गाणी !
वाहतात येथे आसवांच्या नद्या
गरम निळ्या पाण्याच्या.
आहे या देशाची कृपा,
निदान आहे त्यांना स्वातंत्र्य आपलेच
दु:ख कुरवाळण्याचं,
रक्तहीन डोळ्यांच्या वाळलेल्या पापण्यांचं
आहे गरिबीनं एक दीर्घ किंकाळी फोडलेली
आहे सबंध धरती देशाची
सत्तेच्या उबदार दुलईत
अजूनही पेंगुळलेली !

आहेत त्यांना आदेश
हात जुळविण्याचे न बोलता,
आहे ना पोट रितं तुमचं ?
ऐका तर—
आदेश एक कतारवाल्यांचे !
भरा पोटात काठोकाठ—
राष्ट्रप्रेम,
ओसंडू द्या हृदयाच्या बाहेर त्याचे थेंब !
व्हा देशप्रेमात भिजून चिंब आणि
जुळवा आता आपले
वाळलेल्या निष्पर्ण फांद्यांचे हात सायंकाळी
फडफडणार्‍या या ध्वजासमोर


— गजमल माळी

(संकलन : मृदुला तांबे, मुंबई)