A NON-PROFIT

A NON-PROFIT, NON-COMMERCIAL PUBLIC SERVICE INITIATIVE BY SURESH SHIRODKAR

रम्य ते बालपण!

'श्रावण मासि हर्ष मानसी' म्हणत रिमझिम पावसात चिंब भिजलेले ते दिवस किंवा 'आनंदी आनंद गडे' म्हणत नाचत-बागडत मारलेल्या उड्या; 'पावसाच्या धारा येती झरझरा' म्हणत पाण्यात सोडलेल्या कागदी बोटी; 'छान किती दिसते.. फुलपाखरू' गुणगुणत बागेत बागडलेले ते क्षण. प्रिय अमुचा एक महाराष्ट्र देश' किंवा 'आमुचे.. चढवू गगनी निशाण' म्हणत पंधरा ऑगष्टच्या प्रभातफेरीत भरपावसात भिजत दिलेल्या घोषणा; 'लाडकी बाहुली होती माझी एक' म्हणत खेळलेले भातुकलीचे खेळ.. रम्य ते बालपण आणि रम्य ते शालेय जीवन! वयं पुढे पुढे सरकत गेले तसे बालपण निघून गेलं. पण व्यक्ती वयाने किंवा कर्तृत्वाने कितीही मोठी झाली तरी प्रत्येकाच्या अंतःकरणात कुमार वयात शिकलेले धडे आणि कवितांसाठी एक छोटासा कोपरा राखून ठेवलेला असतो. कुमार वयात शिकलेले धडे आणि विशेषत: कविता यांचा बालमनावर उमटलेला विलोभनीय ठसा जीवनात कधीच पुसला जात नाही. शालेय अभ्यासक्रमातल्या कविता आजही विसरता येत नाहीत. किंबहूना, अगदी बालपणापासून त्या कविता कुठेतरी खोलवर आपल्या मनात घर करून बसलेल्या असतात. शालेय जीवनात शिकत असताना ज्या शिक्षकांनी अशा कविता आपल्या हृदयावर बिंबविल्या त्या गुरुजनांचे ॠण कसं व्यक्त करावं हे कळत नाही.

साधारणत: १९४० सालापासून अगदी अलीकडच्या शालेय अभ्यासक्रमातल्या म्हणजेच जवळजवळ तीन पिढ्यांनी अभ्यासलेल्या काही निवडक कविता इथे संग्रहीत करून त्या गुरुजनांना आणि सर्व मान्यवर कविंना हा मानाचा मुजरा...!!

सुचना:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
महत्त्वाची सुचना: ह्या ब्लॉगवरील प्रकाशित सर्व कविता बालभारती, युवकभारती, कुमारभारती या पाठ्यपुस्तकातील आणि १९७१-७२ पुर्वीच्या शालेय स्तरावरील क्रमिक पुस्तकातील असून, माझ्याकडून त्या कवितांचा कोणताही व्यवहारी वापर होत नाही. ह्या सर्व कविता वेगवेगळ्या माध्यमांतून संकलित करून आंतरजालावर केवळ हा एक संग्रह बनवलेला आहे. या सर्व कवितांचे हक्क महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, माध्यमिक व उच्य माध्यमिक शिक्षण मंडळ, संबंधित कवी किंवा त्यांच्या वारसदारांकडे सुरक्षित असून कोणत्याहि प्रकारे कॉपीराईट भंग करण्याचा अथवा कोणाच्या भावना दुखवण्याचा उद्देश नाही. केवळ मराठी काव्य-रसिक, वाचक आणि अभ्यासक यांना शालेय अभ्यासक्रमातील अनमोल कवितांचा खजिना आंतरजालावर एकत्र उपलब्ध करून देण्याचा हा एक प्रांजळ प्रयत्न आहे.

येथील कवितांच्या प्रकाशनाबद्दल संबंधितांना काही आक्षेप असल्यास किंवा कॉपीराईट हक्क भंग होत असल्यास त्या काढून टाकल्या जातील. प्रत्येक कवितेच्या खाली कवींची नावे दिली असून नजरचुकीने एखादे नाव राहिले असल्यास किंवा चुकीचे नाव दिलेले असल्यास कृपया लक्षात आणुन द्यावे ही विनंती.

ह्या ब्लॉगवरील कविता कॉपी पेस्ट (Copy & Paste) करता येणार नाहीत याची काळजी घेण्यात आली आहे. तुम्ही या उत्तमोत्तम कविता वाचाव्यात, त्यांचा आनंद घ्यावा याचसाठी आंतरजालावर उपलब्ध करुन दिल्या आहेत. आपणांस या कविता विनासायास एकाचठिकाणी उपलब्ध करून देण्यासाठी संग्राहकाने घेतलेले कष्ट, वेळ आणि श्रम याची बूज राखणे अपेक्षित आहे. कॉपी पेस्टचा अंगवळणी पडलेला शॉर्टकट चोखाळण्यापेक्षा ब्लॉगच्या लिंकचा उपयोग करावा असे संग्राहकाला वाटते. एखादी कविता तुमच्या संग्रही असावी असं वाटलं तर ती लिहून काढा, अथवा, तुमचा इ-मेल आयडी आम्हाला कळवल्यास आपल्याला हवी असलेली कविता मेलवरून जरुर पाठवू.

कृपया ह्या ब्लॉगवरील साहित्याचा कुणीही व्यवहारी वापर करू नये हि विनंती. सर्व वाचकांनी याची नोंद घ्यावी.

ब्लॉगला भेट दिल्याबद्दल धन्यवाद !

- सुरेश शिरोडकर (संग्राहक)
balbharati.suresh@gmail.com
skarsuresh@gmail.com
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

25 December 2009

फुलराणी

हिरवे हिरवे गार गालिचे                  हरित तृणाच्या मखमालींचे;
त्या सुंदर मखमालीवरतीं                फ़ुलराणी ही खेळत होती.
गोड निळ्या वातावरणांत                अव्याज मनें होती डोलत;
प्रणयचंचला त्या भ्रूलीला                 अवगत नव्ह्त्या कुमारिकेला.
आईच्या मांडीवर बसुनी                  झोंके घ्यावें, गावीं गाणीं;
याहुनि ठावें काय तियेला                 साध्या भोळ्या फुलराणीला ? ll १ ll

पुरा विनोदी संध्यावात                     डोलडोलवी हिरवें शेत;
तोच एकदां हांसत आला                  चुंबून म्हणे फ़ुलराणीला—
" छानी माझी सोनुकली ती                कुणाकडे गं पाहत होती ?
कोण बरें त्या संध्येतून                    हळुच पाहतें डोकावून ?
तो रविकर का ग गोजिरवाणा           आवडला अमुच्या राणींना ? "
लाजलाजली या वचनांनीं                 साधी भोळी ती फुलराणी ! ll २ ll

आंदोळी संध्येच्या बसुनी                 झोंकें झोंकें घेते रजनी;
त्या रजनीचे नेत्र विलोल                  नभीं चमकती ते ग्रहगोल !
जादूटॊणा त्यांनी केला                     चैन पडेना फुलराणीला;
निजलीं शेतें, निजलें रान                 निजलें प्राणी थोर-लहान.
अजून जागी फुलराणी ही                 आज कशी ताळ्यावर नाही ?
लागेना डोळ्याशीं डोळा                     काय जाहलें फुलराणीला ? ll ३ ll

या कुंजांतुन, त्या कुंजांतुन               इवल्याशा यां दिवट्या लावुन,
मध्यरात्रिच्या निवांत समयीं            खेळ खेळते वनदेवी ही.
त्या देवीला ओव्या सुंदर                   निर्झर गातो; त्या तालावर—
झुलुनि राहिलें सगळे रान                 स्वप्नसंगमी दंग होउन !
प्रणयचिंतनीं विलिनवृत्ति                  कुमारिका ही डोलत होती;
डुलतां डुलतां गुंग होउंनी                   स्वप्नें पाही मग फुलराणी ! ll ४ ll

" कुणी कुणाला आकाशांत                प्रणयगायनें हॊतें गात;
हळुच मागुनी आले कॊण                   कुणी कुणा दे चुंबनदान ! "
प्रणय-खेळ हे पाहुनि चित्तीं                विरहार्ता फुलराणी हॊती;
तॊं व्यॊमींच्या प्रेमदेवता                    वार्‍यावरतीं फिरतां फिरतां—
ळूंच आल्या उतरुन खालीं                फुलराणीसह करण्या खेळी,
परस्परांना खुणवुनि नयनीं               त्या वदल्या " ही अमुची राणी !  " ll ५ ll

स्वर्भूमीचा जुळवित हात                   नाचनाचतो प्रभातवात;
खेळूनि दमल्या त्या ग्रहमाला            हळुंहळुं लागति लपावयाला
आकाशीचीं गभीर शांती                     मंदमंद ये अवनीवरतीं;
विरूं लागलें संशय-जाल                    संपत ये विरहाचा काल.
शुभ्र धुक्याचें वस्त्र लेवुनी                   हर्षनिर्भरा नटली अवनी;
स्वप्न-संगमी रंगत होती                   तरीहि अजुनी फुलराणी ती ! ll ६ ll

तेजोमय नव मंडप केला,                  लख्ख पांढरा दहा दिशांला,
जिकडेतिकडे उधळित मोतीं              दिव्य वर्‍हाडी गगनीं येती;
लाल सुवर्णी झगे घालुनी                   हांसत हांसत आले कोणी;
कुणीं बांधिला गुलाबी फेटा                 झकमकणारा सुंदर मोठा !
आकाशी चंडोल चालला                     हा वाङनिश्चय करावयाला;
हें थाटाचें लग्न कुणाचें !                    साध्या भोळ्या फुलराणीचें ! ll ७ ll

गाउं लागले मंगलपाठ,                      सृष्टीचे गाणारे भाट,
वाजवि सनई मारुतराणा                   कोकिळ घे तानांवर ताना !
नाचुं लागलें भारद्वाज,                        वाजविती निर्झर पखवाज,
नवरदेव सोनेरी रविकर                     नवरी ही फुलराणी सुंदर !
लग्न लागतें ! सावध सारे !                सावध पक्षी ! सावध वारें !
दंवमय हा अंत:पट फिटला                 भेटे रविकर फुलराणीला ! ll ८ ll

वधूवरांना दिव्य रवांनीं                     कुणीं गाइलीं मंगल गाणीं
त्यांत कुणीसें गुंफित होतें                  परस्परांचें प्रेम ! अहा तें !
आणिक तेथिल वनदेवीही                  दिव्य आपुल्या उच्छ्वासांहीं
लिहीत होत्या वातावरणीं                   फुलराणीची गोड कहाणी !
गुंगत-गुंगत कवी त्या ठायीं                स्फ़ुर्तीसह विहराया जाई;
त्यानें तर अभिषेकच केला                 नवगीतांनीं फुलराणीला ... ll ९ ll



— बालकवी

टीप : पाठ्यपुस्तकात फक्त पांचच कडवी समाविष्ट आहेत.

No comments: